Banka Promosyonu Caiz midir?

Bankaların, kamu veya özel sektörde çalışanlara, çalıştığı kurumlar tarafından maaşlarını kendilerinden almayı tercih etmeleri karşılığında vermiş oldukları promosyonlar, işleyiş bakımından faize tam olarak benzememekle birlikte faiz şüphesinden de tümüyle uzak değildir.

Bu itibarla, temel ihtiyaçlarını karşılayacak durumda olanların bu parayı kendileri ve bakmakla yükümlü oldukları yakınları için kullanmamaları; bilakis ihtiyaç sahibi fakirlere vermeleri uygun olur. (Kaynak : https://kurul.diyanet.gov.tr)

 Bankaların Memur ve Çalışanlara Verdiği Promosyonları Almak Caiz midir?

Soru Detayı

- Çalıtığım kurum bir bankayla anlaştı. Dört yıl süresince maaşlarımızı o bankadan çekmemiz şartıyla, kurumumuza on beş milyar lira promosyon veriyor. Kurum da personele dağıtıyor...

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Faizcilik yaparak para kazanan bankalar, mesela maaşlarınız onlara yatırıldığında, orada kaldığı sürece, sizin paralarınızla faizcilik yapar ve bundan para kazanırlar. Promosyon adıyla size verdikleri de bu faiz gelirinin küçük bir kısmıdır. Bu sebeple haram-helal kaygısı taşıyan Müslümanların maaşlarını, faizcilik yapmayan bankalara yatırmaları gerekir.

Bilindiği gibi İslam faizin azını ve çoğunu ve bu arada faizli işlem ve akitleri haram kılmıştır.

Bir grup memurun veya çalışanın maaşları faizci bir bankaya yatırıldığı zaman bu banka o parayı -çekilmediği sürece- sisteme sokmakta ve faizli işlemler yaparak para kazanmaktadır. Kazanılan faiz gelirinin bir kısmı bankaya kalmakta, bir kısmını da banka kurumlara ve memurlara vermektedir.

Bu arada çalışanların ayaklarını bankalara alıştırmayı da hedeflemek söz konusudur.

Maaşlar faiz sistemiyle çalışan bankalardan alındığı takdirde iki sakınca doğuyor:

1. Bankaya paranızla faizcilik yapma imkanı vermiş oluyorsunuz.

2. Gelirinin çok büyük bir bölümü faizden olan bir kurumdan hediye kabul etmiş oluyorsunuz. Aslında bu hediyenin de oraya yatırılan maaşlarınızın faizle işletilmesinden elde edildiğini yukarıda ifade etmiştim.

Bu durumda ne yapalım?

- Mümkünse maaşlarımızı faizli işlem yapmayan katılım bankalarına yatırıp oradan çekelim.

- Bunun mümkün olmadığı yerlerde ve şartlarda ise, verilen promosyonları alalım, ama -yoksul değilsek- bunu yoksullara verelim.

 Banka Promosyonunu Yakınlarıma Versem Caiz olur mu?

Soru Detayı

- Banka promosyonunu kullanmıyoruz. Bu parayı doğrudan kendime ve eşime değil de anne-baba, kayınvalide-kayınpedere verme durumu olursa caiz olur mu?
- Ayrıca, katılım yani faizsiz bankaların verdikleri promosyonu alıp kullanmak helal mi?

Değerli kardeşimiz,

Faizci bankalar maaşları kullanıp faiz kazanıyor ve bunun az bir miktarını da maaşını onlardan alanlara veriyor. Faizci bankaya maaş yatıran, bankanın o para ile faizcilik yapmasını sağlıyor; bu bir günah, o faizden kazanılan parayı alıp yerse, bu da ikinci bir günah oluyor.

Bir kişi maaşını, mesela katılım bankalarından alma imkânına sahip değilse -çalıştığı kurum o bankaları tercih ettiği için- faizci bankadan maaşını ilk imkânda çekecek. Aldığı promosyonu da -kendisi yoksul değilse- yoksullara veya hayır kurumlarına verecek.

Bu nedenle yoksul olmayana veremez. Burada yoksuldan maksadımız, temel ihtiyaçlarını temin edemeyen veya eksik temin eden kişidir.

Kişi, kendisine ve ailesine promosyondan harcama yapamaz, ana-baba gibi gerektiğinde bakmakla yükümlü olduğu kişilere de promosyonu veremez.

Kayınpeder, kayınvalide kişinin bakmakla yükümlü olduğu yakınları değildir; bu sebeple yoksul iseler onlara promosyonu verebilir.

Katılım yani faizsiz bankaların verdikleri promosyona gelince:

Katılım bankalarının merkezi danışma kurulunda muteber fıkıh hocaları vardır. Onların aldığı bir karara göre; “Katılım bankasına maaşlar yatırılırken belli bir süre çekilmeden kalması şartı varsa, bu takdirde maaş ödünç verilmiş olur ve alınan fazlalık faiz olur. Ama böyle bir şart yoksa, ödünç verme durumu da olmaz ve alınan fazlalık bankanın hibesi (hediyesi) olur.”

Şimdi bu açıklama üzerinde düşündüğümüz zaman -bir paradan istifade edenin bu sebeple sahibine menfaat sağlamasının faiz olacağı şeklindeki kendi görüşümüzü muhafaza etsek de- bu açıklamanın da bir fıkhî dayanağı var diyoruz; çünkü bu fetvayı verenler, “ödünç durumunun gerçekleşmesi için bir karz akdi gerekir, süre şartı olmayınca karz akdi de olmaz” demiş oluyorlar. (Kaynak : https://sorularlaislamiyet.com/banka-promosyonunu-yakinlarima-versem-caiz-olur-mu)